Η Παναγία με τους Αξιοπολίτες του ουρανού και τους Αξιουπολίτες της γης

† Ο Γουμενίσσης, Αξιουπόλεως & Πολυκάστρου Δημήτριος
Μετά από δύο χρόνους επίμονης υπομονής και ευελπιστίας αναχθήκαμε πάλι στην ευσπλαχνία και την Μητρική προστασία της πανάγιας θεομητορικής παρρησίας στο Ναό της “Παναγίας Άξιόν Εστιν” στην Αξιούπολη, που πανηγύρισε μια μέρα πριν, ενόψει του Ψυχοσαββάτου προ της Πεντηκοστής.

Το είπαμε και το ξανατονίσαμε στον εσπερινό μας λόγο της Πέμπτης, όπως και στο λειτουργικό μας κήρυγμα της Παρασκευής. Ήταν μια “εξομολόγηση καρδιάς” προς τους συνεορταστές φιλοτίμους κληρικούς μας όπως ο αρχιμ. Δωρόθεος Πάπαρης (Α΄ Γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου) και ο πρωτοπρ. Ιγνάτιος Καλογεράκης (Γεν. Αρχιερ. Επίτροπός μας) και οι λοιποί πατέρες· και μια “ευκαιρία εξομολογητικής διδαχής” στους ευλογημένους λαικούς ενορίτες και προσκυνητές, μεταξύ των οποίων ο Βουλευτής κ. Γεώργιος Φραγκίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Κιλκίς κ. Ανδρέας Βεργίδης, ο Δήμαρχος Παιονίας κ. Κωνσταντίνος Σιωνίδης, ο Διοικητής της 33η Ταξ/χίας Ταξίαρχος κ. Γεώργιος Στεφανίδης, ο Αντιδήμαρχος κ. Γεώργιος Γεωργίτσαρος, ο Πρόεδρος της Δ.Ε. Αξιούπολης κ. Κύρος Καλαβάζης και άλλα εκλεκτά στελέχη της δημοτικής και κοινωνικής ζωής.

Αποδείχθηκε μάλιστα εν τοις πράγμασι, ότι οι πάντες χρήζουμε την ανατροφοδοσία της καρδιάς με την παραδοσιακή ευλάβεια, κι από το γεγονός ότι με την εγνωσμένη τους απλότητα οι των Αρχών βάσταζαν κι εκείνοι την ιερή θεομητορική εικόνα στη λιτάνευσή της.

Αφ᾽ εσπέρας στην ομιλία μας επιμείναμε σε υποδείξεις “πρακτικής” αφύπνισης της πιστότητας και της πίστης στο Θεό και Σωτήρα μας. Μας χάρισε εν Εαυτώ την ύπαρξη και την ανάσωση, την απολύτρωση και σωτηρία. Μας έπλασε, θέλοντας την ουσίωσή μας και την ατομική μας μέθεξη αυτής της κτιστής ουσιώσεώς μας, άνευ των οποίων ουδείς θα υπήρχε εκ των ανθρώπων. Μας ανέπλασε, θέλοντας την ανάσωση και την τελείωσή μας, άνευ των οποίων ουδείς θα μετείχε στην αιωνιότητα της δικής Του άκτιστης θείας παρουσίας. 

Με την απερινόητη φιλανθρωπία Του, αναδέχθηκε στον εαυτό Του τη θεόπλαστη (πλην όμως εκπεσούσα) ύπαρξή μας και έγινε η οδός μας προς τον Πατέρα, η θεανθρώπινη αλήθειά μας της σωτηρίας, η ζωή μας η αιώνια η μεθεκτή πλέον από μας χάρη σ᾽ Εκείνον. Και όλα αυτά τα δωρήματα ή μάλλον αυτός ο ίδιος ο Δωρητής μας αποκαλύφθηκε χάρη στην χαριτωμένη και ταπεινή και υπέραγνη και ενεργό και απαραίτητη υπακοή της Παναγίας μας, που έγινε η Μητέρα της ενανθρωπήσεώς Του. Έγινε το δικό μας πανανθρώπινο “άξιόν εστιν”, η μητρική εκπροσώπησή μας προς Εκείνον. 

Και χάρη στην Παναγία έχουμε οικειωμένο σε μας τον Υιό και Θεό Της και Θεό μας στο απερινόητο αποκαλυμμένο μυστήριο της Αγίας Τριάδος, που οσονούπω θα ανυμνολογήσουμε λατρευτικά. Χάρη στην Παναγία της θείας ενανθρωπήσεως έχουμε στην Αγία Τριάδα Εκείνον που δέχθηκε και έκανε τέλεια δική Του τη δική μας φύση, ώστε να την ανεβάσει “εκ δεξιών του Πατρός”, στους κόλπους της Αγίας Τριάδος (το γεγονός της θείας Αναλήψεως, που σήμερα αποδώσαμε στο φετινό εορταστικό κύκλο).

Ο χριστιανισμός υπάρχει στο θεσμό της Εκκλησίας και τον συγκροτεί το Πανάγιο Πνεύμα, το ομοούσιο με τον Πατέρα και τον Υιό. Η Εκκλησία δεν είναι επινόηση διανοητική ούτε ιδεολογία. Είναι το σώμα του ενανθρωπήσαντος Θεού. Θεική και ανθρώπινη, ως θεανθρώπινος οργανισμός. Δεν είναι ιδιοκτησία ή δικαιοδοσία κανενός. Ούτε ημών των κληρικών ούτε ετέρων λαικών. Δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε ότι μας ανήκει, αλλά μετά βεβαιότητος ομολογούμε ότι της ανήκουμε. 

Δεν σώζεται από την καθαρότητά μας ούτε εξαφανίζεται από την κακοήθη μικρότητά μας. «Επίγειον το φαινόμενον και υπέρ τους ουρανούς το νοούμενον». Είναι πιο πολύ στερεωμένη από ο,τι το σύμπαν, έλεγε ο ι. Χρυσόστομος (“ουρανού μάλλον ερρίζωται”). Ζεί τόσους αιώνες και θα υπάρχει πέραν των αιώνων. Αυτό που είναι και αυτό που έχει να μας προσφέρει η Εκκλησία είναι η παρουσία του αδιαστάτου Κυρίου της δόξης που, αν και αναλήφθηκε στον ουρανό, παραμένει ενεργός μέχρι τερμάτων αιώνος. Η Εκκλησία είναι, έχει και προσφέρει την εμπειρία του ζώντος Θεού, την μοναδική οδό θεοκοινωνίας και θεουργίας, με τον σαφή ρεαλισμό των ιερών μυστηρίων και τον επίμονο ρεαλισμό της ασκήσεως όλων των απ᾽ αιώνος θεωμένων και σωσμένων μελών μιάς ιστορικής κοινότητος που αγκαλιάζει Παλαιά και Καινή Διαθήκη και θα εκτείνεται πέραν της συντελείας των αιώνων.

 Αυτή η εμπειρία, μυστήριο Χάριτος και ιστορία γεγονότων, και οι φορείς κι οι εκφραστές της συναποτελούν την πραγματικότητα της Εκκλησίας. Κληρονόμοι αυτής της εμπειρίας, η οποία μεριζομένη και διανεμομένη ουδόλως διαιρείται ή δαπανάται, είμαστε οι σημερινοί ορθόδοξοι χριστιανοί, όσοι δεν έχασαν την εκζήτηση της αιωνιότητος και προσέρχονται “μετά φόβου Θεού, πίστεως και αγάπης” και μεταλαμβάνουν των αχράντων Μυστηρίων.

Ο εορτασμός του “Άξιόν Εστιν” δεν είναι τιμή σε μια ατομικής φύσεως θεομητορική αγιοσύνη και υπεραξία και χαριτωμένη τελειότητα. Είναι τιμή για όλη την Εκκλησία του Χριστού, είναι η θέα του μυστηρίου του Χριστού μέσα από την δική Του “οδό και αλήθεια και ζωή” την οποία δέχθηκε και υπηρέτησε και φανερώνει διαρκώς και διακονεί διαρκώς υπέρ ημών η Παναγία Μητέρα της ενανθρωπήσεώς Του. Εκείνος είναι το Α και το Ω. 'Η Παναγία μας το επιβεβαιώνει διαρκώς με την δική Της ευσπλαχνία και πρόνοια και αγία σκέπη. 

Δεν είναι τυχαίο που σε όλες σχεδόν τις ιερές Ακολουθίες και Παρακλήσεις και Δεήσεις, μετά το “Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι” ακολουθεί ένα τροπάριο που το χαρακτηρίζουμε “Θεοτοκίον”, διότι προσβλέποντας λατρευτικά στην Αγία Τριάδα, το βλέμμα μας αντικρίζει βαθμιδωτά υπεράνω όλων των λατρευτών Της την Υπεραγία Θεοτόκο.

Και μάλιστα, χάρη στην Παναγία, αξιωνόμαστε να ζούμε επί γης και να στοχεύουμε αλάθητα επί γης τη βασιλεία του Θεού, ανακαινισμένο τον άνθρωπο και ανακαινισμένη όλη την κτίση. Ο άρτος και ο οίνος γίνονται σώμα και αίμα Χριστού. Το ύδωρ γίνεται αγιασμός, δηλαδή δεκτικό της θείας ζωοποιού δυνάμεως του Αγίου (του Δυνατού εν ελέει). Και η κτίση αγιάζεται και γίνεται αφορμή δοξολογίας του θείου ονόματος.

Με μια τέτοια βιωματική αίσθηση ζούσαν και ευαγγελίζονταν το Θεό οι απόστολοι Βαρθολομαίος και Βαρνάβας, επίσης τιμώμενοι μία ημέρα πριν την 11η Ιουνίου, όπως εξαιρέτως τιμώνται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για την ευλογημένη και τιμιωτάτη φερωνυμία του Παναγιωτάτου και Οικουμενικού Πατριάρχου μας κ.κ. Βαρθολομαίου, υπέρ της ενθέου εμπνεύσεως και ενδυναμώσεως του οποίου ζητήσαμε να συνευχηθούμε όλοι στην Παναγία μας.

Με ανάλογη βιωματική αίσθηση κοινωνίας του Θεού ζούσε και αποζητούσε και συμβούλευε (όπως και όλοι οι Άγιοι) και ο άγιος Λουκάς αρχιεπίσκοπος Συμφερουπόλεως της Κριμαίας και ομολογητής, ο ιατρός, 60 μόλις χρόνια πριν από μας. Και μάλιστα, αφορμώμενος από το γεγονός του συνεορτασμού του αγίου Λουκά με τους πανευφήμους Αποστόλους Βαρθολομαίο και Βαρνάβα, ωσάν θείους παραστάτες και οικειωμένους της Παναγίας μας Άξιόν Εστιν (καθώς συντιμώνται την 11η Ιουνίου), θέλησα να υποδείξω στους συνεορταστές την χαρίτωση της μέθεξης του Θεού, την χαρίτωση της ευλογίας του Θεού, την χαρίτωση της ανάσωσης και της υγείας που παρέχει ο Θεός ακόμη και διά της αισθητής λήψεως του Αγιασμού. 

Οι άγιοι Απόστολοι είχαν χάρισμα λόγου και χάρισμα ιαμάτων. Ο άγιος Λουκάς είχε χάρισμα δυνατής πίστεως και συνιστούσε σε όλους (όχι μόνον ως Αρχιεπίσκοπος, αλλά ρητά και σαφέστατα ως ιατρός διαπρεπής και χειρούργος περιφανής) να πίνουν Αγιασμό σε κάθε δυσανεξία. «Δεν σας το λέω ως Αρχιερέας, αλλά ως επιστήμονας» εξηγούσε ο περίφημος αυτός και εξαίρετος Καθηγητής, που συνάμα τίμησε και κλέισε την Αρχιερατεία του δίδοντας την καλήν ομολογίαν Ιησού Χριστού διά του μαρτυρίου της συνειδήσεως.

Η Ιατρική είναι πολύτιμη επιστήμη, άμεσα αισθητό δώρο του Θεού στους ανθρώπους για την υπηρεσία των πολλαπλών ανθρώπινων αναγκών και ταλαιπωριών και βασάνων. Με μια τέτοια αίσθηση και συναίσθηση, τόσο οι ιατροί, όσο και οι βοηθοί τους και κάθε ασθενής έχουν χρεία της θείας έμπνευσης και της θείας συνεργίας στην άσκηση του κατεξοχήν φιλανθρωπικού τους ρόλου. Αυτό το νόημα έχει και η λήψη του Αγιασμού που συνιστούσε ο άγιος Λουκάς, η καταφυγή στους Αγίους που εκδιδάσκει μια παράδοση αιώνων, με τις αφηγήσεις μάλιστα ανέλπιστα θαυμαστών εξελίξεων σε απεγνωσμένες καταστάσεις.

Δόξα τω Θεώ, σ᾽ αυτήν τη δύσκολη περίοδο των δύο ετών, από τους ιερείς της Μητροπόλεώς μας δεν υπήρξε κανένα θύμα στην πανδημία. Πέρα από τα στοιχειώδη μέτρα προστασίας και ιατρικής συνδρομής, οι ιερείς μας τηρούσαν με απλότητα πίστης τις διδαχές και υποδείξεις μας, να προσεύχονται υπέρ αλλήλων και απάντων, να λειτουργούν και να κοινωνούν με φόβο Θεού, να πίνουν Αγιασμό οι ίδιοι και οικογένειές τους στις οριακές περιστάσεις τις οποίες οι περισσότεροι δεν διέφυγαν, αλλά τις ξεπέρασαν.

Εκείνο, όμως, που θέλησα επιπλέον να τονίσω στις κηρυγματικές μου αναδρομές μέσα στον πανηγυρίζοντα ναό της Παναγίας, όπως και στη μεταλειτουργική επικοινωνία στην ενοριακή αίθουσα, ήταν η λειτουργική αναφορά στους “αξιοπολίτες του ουρανού” στο επίκεντρο της θείας λειτουργίας: «Έτι προσφέρομέν σοι την λειτουργικήν ταύτην και αναίμακτον λατρείαν υπέρ των εν πίστει τετελειωμένων προπατόρων, πατέρων, πατριαρχών, προφητών· αποστόλων, κηρύκων, ευαγγελιστών· μαρτύρων, ομολογητών, εγκρατευτών και παντός πνεύματος δικαίου εν πίστει τετελειωμένου· εξαιρέτως της παναγίας, αχράντου, υπερευλογημένης, ενδόξου, δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας…» (με συνέχεια της λειτουργικής αναφοράς στον Τίμιο Πρόδρομο στους καθ᾽ ημέραν τιμωμένους Αγίους και τις δεήσεις για τους κεκοιμημένους και ζώντες, με επώνυμη αναφορά στον εκασταχού Επίσκοπο). 

Η λειτουργική αναφορά στο Θεό, αγιοπνευματικά ταυτισμένη με το μυστήριο της θείας Οικονομίας, ενώνει όλους τους χαριτωμένους και ηλεημένους “Αξιοπολίτες του ουρανού” με εμάς τους πολίτες της γης, συναδελφωμένους υπό την σκέπη της Παναγίας μας, χάρη στο εκκλησιαστικό γεγονός.

Η Εκκλησία είναι συνάμα ιστορική και υπεριστορική πραγματικότητα, ιστορική διανθρώπινη παρουσία των πιστευόντων, που βιώνουν κατά χάρη την αποκάλυψη του ζώντος Θεού. Η εορταζόμενη διήγηση για τον αποκαλυφθέντα αγγελικό ύμνο προς την Παναγία, οι ιερές εικόνες Της με τις απλές και συνάμα θαυμαστές αφηγήσεις των αποδεκτών και των εορταστών μέχρι σήμερα, η (όποια) διαμορφωτική απήχηση στον πολιτισμό της κοινωνίας (π.χ. με τον ενοριακό εορτασμό και τις παράπλευρες πολιτιστικές εκδηλώσεις), ανάγουν στην ενιστορική και στην (μεθεκτική) υπεριστορική μέθεξη του Θεού. Χωρίς ιδεαλιστικούς διαχωρισμούς μεταξύ φυσικής και μεταφυσικής, που είναι έξω από την αυθεντική μας παράδοση.