“Δια του θανάτου εις την αθανασία”

Του Βασίλη Αθανασιάδη
Την Κυριακή 12 Μαρτίου 2023 στον Ι.Ν. του Προφήτη Ηλία του οικισμού Πηγής της Τ.Κ. Αξιούπολης, του Δήμου μας, τελέστηκε μνημόσυνο για τους ηρωικώς πεσόντες, την 11η Μαρτίου 1941, αεροπόρους μας κατά την υπεράσπιση της πατρίδος μας εκεί στα βουνά της Βορείου Ηπείρου, αυτοί ἠταν ο Ανθυποσμηναγός Στέφανος Αθ. Μαυροματίδης κάτοικος Πηγής και οέφεδρος Ανθυποσμηναγός Ματθαίος Π. Τσολακίδης κάτοικος Σχιστόλιθου Σιντικής Σερρών.

Στη συνέχεια στις 12:30 και μπροστά στην κατοικία του έγινε ονοματοδοσία του κεντρικού δρόμου του οικισμού με το όνομα του ήρωα μας Στέφανου Αθ. Μαυροματίδη.

Η τελετή πραγματοποιήθηκε από τον Δήμο Παιονίας, με την συνεργασία της Τ.Κ. Αξιούπολης και του Πολιτιστικού Συλλόγου Πηγής, με την παρουσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εκπροσώπων Αεροπορίας, Στρατού, Αστυνομίας και πλήθος κόσμου, τιμές απέδωσε Άγημα της Αεροπορίας.

Μετά την ολοκλήρωση της τελετής, ακολούθησε δεξίωση στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο Πηγής που σήμερα στεγάζει τονΠολιτιστικό Σύλλογο του χωριού, με κεράσματα που ετοίμασαν και πρόσφεραν οι κυρίες του χωριού.

Ο ηρωικός θάνατος

Η 11η Μαρτίου του 1941,ήταν η τρίτη ημέρα που ήταν σε εξέλιξη η πολυδιαφημισμένη και καλά προετοιμασμένη Ιταλική “εαρινή αντεπίθεση” για την εκδίωξη των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων από τις θέσεις στις οποίες είχαν προελάσει στηΒόρειο Ήπειρο, κατα τη χειμερινή περίοδο από Νοέμβρη 1940 έως Φεβρουάριο του 1941.

Όταν οι Ιταλοί με την παρουσία του ίδιου του Μουσολίνι και με ισχυρές αεροπορικές δυνάμεις επιχειρούσαν την "εαρινή αντεπίθεση", οι Έλληνες αντιστέκονταν σθεναρά, μη υποχωρώντας ούτε σπιθαμή από τις θέσεις τους.

Εκείνη την ημέρα (11/3/1941) ο Ανθυποσμηναγός Στέφανος Μαυροματίδης και ο Ανθυποσμηναγός Ματθαίος Τσολακίδης έχασαν τη ζωή τους όταν το αεροσκάφος τους Blenheim της 32ης Μοίρας Βομβαρδισμού κατέπεσε στην περιοχή Μπούζι Γκλάβα της Αλβανίας, χτυπημένο από εχθρικά αντιαεροπορικά πυρά κατά την εκτέλεση διατεταγμένης αποστολής αναγνωρίσεως-βομβαρδισμού στόχων στην Αλβανία.

Bristol Blenheim Mk IV

Αυτούς τους αθάνατους ήρωες, τα ¨Αετόπουλα του Πόντου” τιμήσαμε στην Πηγή Αξιούπολης, ὐστερα από 82 χρόνια και μία ημέρα, 12 Μαρτίου 2023.

Είθε αυτό το μνημόσυνο να γίνεται κάθε χρόνο την 2η Κυριακή του Μάρτη και στη μικρή πλατεία απέναντι από το σπίτι που μεγάλωσε ο Στέφανος και τοποθετήθηκε σχετική πινακίδα ονοματοδότησης, να τοποθετηθεί και η προτομή του.

Τα αετόπουλα του Πόντου

Τα δύο αυτά παλικάρια, που οι πρόγονοι τους είχαν κοινή αφετηρία την Χαλδία του Πόντου (γνωστή από την αρχαιότητα για τον πλούτο των μεταλλευμάτων της) είχαν κοινό ένδοξο τέλος, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα μας, έτσι δια του θανάτου τους πέρασαν στην αθανασία.

Ματθαίος Τσολακίδης του Παύλου(1910 - 1941)

Οι πρόγονοι του Ματθαίου Τσολακίδη στα μέσα του 19ου αιώνα (περί το 1860), όταν μειώθηκε η απασχόληση στα μεταλλεία της Αργυρούπολης(πρωτεύουσα της Χαλδίας), μετακινήθηκαν στην περιοχή της Άγκυρας και συγκεκριμένα στα μεταλλεία τουΑκ Νταγ Ματέν (αρχαία ελληνικά: Ἀργυρίων) και εγκαταστάθηκαν στο Γκιούλ Πουνάρ, 30 χιλιόμετρα βόρεια του Άκ Ντάγ.

Εκεί γεννήθηκε το 1910 ο ήρωας μας Ματθαίος Τσολακίδης, γιος του Παύλου και της Μαρίας, ο πατέρας του οποίου χάθηκε στα τάγματα εργασίας-εξόντωσης των Ελλήνων (Αμελέ Ταμπουρού) κατα τη Διάρκεια του Ά Π.Π., η χήρα μητέρα του με τα άλλα δυο της παιδιά, τον Μιχάλη και τον Τριαντάφυλλο, ήρθαν στην Ελλάδα με την ανταλλαγή το 1923 και αφού πέρασαν από την Καλαμαριά (καραντίνα - λοιμοκαθαρτήρια κ.α.) εγκαταστάθηκαν στην επαρχία Σιντικής του νομού Σερρών και στο χωριό Σχιστόλιθο.

Ο Ματθαίος που διεκρίνετο για τη φιλομάθεια του, το Σεπτέμβριο του 1936 εισάγεται μετά από εξετάσεις στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης και την 1η Ιουλίου 1938 κρίνεται άξιος μαζί με άλλους 38 συμφοιτητές του και παραλαμβάνει τοΠτυχίο του Διδασκάλου.

Διδάσκει στο Δημοτικό Σχολείο Αϊδονοχωρίου Σερρών και για μικρό διάστημα στο σχολείο του χωριού του, το Σχιστόλιθο.

Στις 13 Απριλίου 1939 κατατάσσεται στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού στη Σύρο.

Στις 12 Ιανουαρίου 1940 , αποφοιτά ευδοκίμως από τη Σχολή.

Στις 15 Ιουλίου 1940 του απονέμεται πτυχίο Πολυβολητού Βομβαρδιστικού και μετατάσσεται στην Αεροπορία με το βαθμό τουΈφεδρου Αρχισμηνία.

Στεφανος Μαυροματίδης του Αθανασίου(1917 - 1941)

Οι πρόγονοι του Στέφανου Μαυροματίδη και αυτοί κατάγονταν απο την Χαλδία του Πόντου και μετά απο τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1877-1878) και την συνθήκη του Βερολίνου(13 Ιουνίου - 13 Ιουλίου 1878), όταν το κυβερνείο του Κάρς αποδόθηκε στην Ρωσία, χιλιάδες Έλληνες μετανάστευσαν από τα μέρη της Χαλδίας (Αργυρούπολη) στο κυβερνείο του Κάρς για καλύτερες συνθήκες ζωής υπο Ρωσική διακυβέρνηση.

Υπολογίζονται σε 40 χιλιάδες οι μετακινηθέντες απο την Αργυρούπολη και τα χωριά της που κατέφυγαν στην Ρωσοκρατούμενη πλέον περιοχή του Κάρς και του Αρνταχάν, μεταξύ αυτών και οι πρόγονοι του Στέφανου Μαυροματίδη, του ήρωα μας.

Κατα τη διάρκεια του Α΄Π.Π. υποφέρουν τα πάνδεινα και σε συνδυασμό με την επανάσταση των Μπολσεβίκων και την παραχώρηση τον Μάρτιο του 1918 του Κάρς στους Οθωμανούς, οι Έλληνες ξεσηκώνονται και οδεύουν προς την Γεωργία, στο Βατούμ(Ατζαρία), απ΄όπου μεταφέρονται προς την Ελλάδα(1920).

Η οικογένεια Μαυροματίδη μαζί με άλλους συγχωριανούς αφου πέρασαν από την Καλαμαριά με όλα τα γνωστά και τις ταλαιπωρίες, μετακινήθηκαν προς την Βοέμιτσα (Αξιούπολη) και εγκαταστάθηκαν οριστικά στο Ίσβορο(Πηγή). Εκεί πέρασε τα παιδικά του χρόνια και την εφηβεία του και στο δρόμο που δόθηκε το ονομα του περπάτησε ατελείωτες ώρες είτε πηγαίνοντας στο Ναό του Προφήτη Ηλία είτε πηγαίνοντας στο σχολείο του χωριού του.

Ο Ανθυποσμηναγός ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΜΑΥΡΟΜΑΤΙΔΗΣ, τον Απρίλιο του 1939 κατατάχθηκε στη Σχολή Εφέδρων Αξιωματικών Πεζικού Σύρου και τον επόμενο χρόνο μετατάχθηκε στην Αεροπορία, εκπαιδεύτηκε ως χειριστής αεροσκάφους(πιλότος) και μαζί με τον ΜΑΤΘΑΙΟ ΤΣΟΛΑΚΙΔΗ που εκπαιδεύτηκε ως πολυβολητής βομβαρδιστικού, πορεύτηκαν μαζί τα δύο Αετόπουλα του Πόντου στο θάνατο και απο εκεί στην Αθανασία, να είναι αιώνια η μνήμη τους και παράδειγμα προς μίμηση η φιλομάθεια τους και η αγάπη γιά τήν Πατρίδα.

Υ.Γ. Αξίζουν συγχαρητήρια στο Δήμο Παιονίας, την Τοπική Κοινότητα Αξιούπολης και τον Πολιτιστικό Σύλλογο Πηγής για την θαυμάσια αυτή εκδήλωση, που ήταν απόδοση ελάχιστου φόρου τιμής στον συνδημότη ήρωα μας και ευχόμαστε να γίνεται τουλάχιστον κάθε χρόνο το μνημόσυνο του Στέφανου και όλων των παλικαριών που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα, ιδιαίτερα κατα την διάρκεια της Εαρινής Αντεπίθεσης των Ιταλών(Μάρτιος 1941).

Υ.Γ. 2 Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον κύριο Γεώργιο Δ. Μέρμηγκα (Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας Συλλογής Διανομής Ιστορικών Στοιχείων «ΚΗΡΥΚΕΙΟΝ») για το τεράστιο έργο του στη μνήμη των φονευθέντων εν πολέμω μαχητών αεροπόρων της Ε.Β.Α. κατἀ τον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο 1940-1941.

Υ.Γ. 3 ένα μεγάλο ευχαριστώ στον γιατρό κύριο Πρόδρομο Τσολακίδη ανιψιό του ήρωα Ματθαίου Τσολακίδη για τις πληροφορίες και την προσφορά του βιβλίου του με τίτλο “Απο τον ξεριζωμό στην Αθανασία”.