Ευλαβικό αφιέρωμα στη Μνήμη των Πρώτων του Ηλιολούστου

 

Το χωριό Φαχρέλ, σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο δύο χιλιάδων μέτρων στον ορεινό όγκο του Καυκάσου, στην επαρχία Αρνταχάν, ήταν ο τόπος όπου εγκαταστάθηκαν οι Πόντιοι Φαχρελίτες μετά τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο. Η οικιστική ανάπτυξη δεν είχε μόνιμα χαρακτηριστικά καθώς τα κανόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου σημάδεψαν απειλητικά και   αυτήν την περιοχή και οι Φαχρελίτες, με μια μυθιστορηματική έξοδο, εγκατέλειψαν

το χωριό τον Νοέμβριο του 1920 για να αποφύγουν την τουρκική προέλαση. Από το λιμάνι του Βατούμ πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και βρέθηκαν στην Μελάφτσα, στο σημερινό Ηλιόλουστο.

Ο Δήμος Κιλκίς, η Κοινότητα Ηλιολούστου και οι τοπικοί Πολιτιστικοί Ποντιακοί Σύλλογοι ‘’Καρς’’ ‘’Προμηθέας’’ και ο Λαογραφικός Πολιτιστικός Σύλλογος Βλάχων ‘’Άγιος Γεώργιος’’ φώτισαν πυκνές γραμμές αυτής της περιπετειώδους μετάβασης από την παλιά στη νέα Πατρίδα και με την καθοριστική συνδρομή του συγγραφέα Σπύρου Λαζαρίδη από το Ηλιόλουστο, έδωσαν ιερό χώρο στη μνήμη τιμώντας με ένα συγκινητικό αφιέρωμα την ιστορική επέτειο της συμπλήρωσης ενός αιώνα από την εγκατάσταση των πρώτων προσφύγων στη γη του Ηλιολούστου.

Η αναγνώριση των τιμώμενων προσώπων, των πρώτων προσφύγων που κατοίκησαν έστω και για μια ημέρα στο ορεινό Φαχρέλ, έγινε μέσω των υφασμάτινων πορτρέτων τους που με μέριμνα των διοργανωτών υψώθηκαν στους δρόμους του χωριού  για να δηλωθεί η παρουσία και η συνδετική τους σχέση με το χώρο, το χρόνο και τους απογόνους τους,

 που ήταν και οι παραλήπτες των πορτρέτων αυτών με τις μορφές των συγγενών τους.

 Τα αποκαλυπτήρια επιτύμβιας στήλης κοντά στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και αναθηματικών πλακών των πρώτων ταφέντων στους παλιούς χώρους ταφής του οικισμού προστέθηκαν στις τελετουργίες της μνήμης στις οποίες συμμετείχαν με συγκίνηση οι κάτοικοι του Ηλιολούστου το απόγευμα του περασμένου Σαββάτου.

Ο επίλογος των εκδηλώσεων μνήμης, στο γύρισμα του ενός αιώνα από την έξοδο των κατοίκων του Φαχρέλ από τον οικισμό τους και την εγκατάστασή τους στο Ηλιόλουστο, δόθηκε στην κατάμεστη από κόσμο αυλή του πρώην Δημοτικού Σχολείου όπου παρουσιάστηκε το βιβλίο ‘’Μελάφτσα, Ηλιόλουστο, Μνήμη Πρώτων’’ του Σπύρου Λαζαρίδη.

Ο τοπογράφος- πολεοδόμος Θανάσης Βαφειάδης έδωσε τα πρώτα στοιχεία της ταυτότητας του Φαχρέλ όπου ζούσαν 380 κάτοικοι, με κύρια ασχολία τη γεωργία και κτηνοτροφία, και την παρουσία στον οικισμό τους εκκλησίας και μονοθέσιου σχολείου.

Η εγκατάσταση των πρώτων προσφύγων ύστερα από μια πραγματική Οδύσσεια στην Μελάφτσα έγινε στις 26 Μαϊου 1921 με κριτήριο την τοπογραφία και τον παραπόταμο του Αγιάκ, τα οποία θύμιζαν στους νέους οικιστές την γενέθλια γη τους. Μετά την παραμονή τους στα λοιμοκαθαρτήρια της Καλαμαριάς, οι πρόσφυγες του Φαχρέλ εκτός από το Ηλιόλουστο εγκαταστάθηκαν στο Χωρύγι και στον Λευκώνα των Σερρών. Οι πρόσφυγες είχαν να παλέψουν με τη φτώχεια, με τις στερήσεις σε καλλιεργητικά μέσα και εφόδια αλλά και με την ελονοσία και φυματίωση που ‘’θέριζαν’’ εκείνη την εποχή τους προσφυγικούς πληθυσμούς.

Ο κ. Βαφειάδης αναφέρθηκε περιληπτικά σε απογραφικά στοιχεία πριν και μετά την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων της Μελάφτσα, στη μετονομασία του οικισμού με Προεδρικό Διάταγμα στις 28.12.1933, στην εγκατάσταση βλαχόφωνων οικογενειών στον οικισμό στη δεκαετία του ’30, σε χαρακτηριστικά στιγμιότυπα της συμμετοχής των κατοίκων του Ηλιολούστου στην Εθνική Αντίσταση, στον Εμφύλιο και στους αγώνες για την αγροτική τους αποκατάσταση.

Ο ποιητής – δημοσιογράφος Γιώργος Καλλιεντζίδης στάθηκε στο ύφος του συγγραφέα, επαίνεσε την έντιμη γραφή του και τον λεπτό τρόπο με τον οποίο σχολιάζει τα γεγονότα  υπογραμμίζοντας ότι πραγματεύεται με σεβασμό την ιστορία του τόπου του και αποθέτει την ιστορία του Ηλιολούστου στους κατοίκους του ως απόδειξη αγάπης για τον τόπο του.

Την εκδήλωση χαιρέτησε ο Δήμαρχος Κιλκίς Δημήτρης Κυριακίδης, ο οποίος συνεχάρη τον συγγραφέα για την απόπειρά του να χαρτογραφήσει μέσα από ένα πλούσιο λεύκωμα φωτογραφιών, με πρωταγωνιστές τους κατοίκους του χωριού, την σύγχρονη ιστορία του Ηλιολούστου, με έρευνα, αναζήτηση και τεκμηρίωση γεγονότων και να την παραδώσει στο Ηλιόλουστο και στη νέα γενιά των κατοίκων, με την προσδοκία ότι το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει το πρώτο ευλαβικό προσκύνημα στην ‘’Μνήμη των Πρώτων’’ και την ιστορική βάση για τη συνέχιση της ιστορικής μελέτης. Χαιρετισμό απηύθυνε και ο Πρόεδρος της Κοινότητας Ηλιολούστου Γιάννης Γιαννουλίδης, ο οποίος παρέδωσε στον γηραιότερο κάτοικο του χωριού, στον 97χρονο Πλάτωνα Ανδρεάδη το πορτρέτο του πατέρα του Κυριάκου.   

Η συγγραφή του βιβλίου αυτού, όπως εξομολογήθηκε έμπλεος συγκίνησης ο δημιουργός του, γεννήθηκε ως ιδέα από τη συλλογή πλήθους φωτογραφιών που εκτέθηκαν το 2011

σε προγενέστερη επετειακή εκδήλωση και οι απεικονίσεις των προσώπων υπήρξαν το ερέθισμα για την αναζήτηση και την γνωριμία του κ. Λαζαρίδη με ένα δίκτυο σχέσεων και συγγενειών που συνέχουν την Κοινότητα του Ηλιολούστου. Το βιβλίο μου είναι γεμάτο από προσωπικές στιγμές. Μακάρι να τις συναντήσετε και εσείς όταν το διαβάσετε ήταν η ευχή του συγγραφέα προς το κοινό του Ηλιολούστου.  

Η εκδήλωση μνήμης ολοκληρώθηκε με ένα μικρό θεατρικό σκετς και  μουσικό αφιέρωμα με ποντιακά και βλάχικα τραγούδια σε συμβολισμό της αγαστής συνύπαρξης Ποντίων και Βλάχων στον οικισμό.   

Παρόντες στην βιβλιοπαρουσίαση μεταξύ άλλων ήταν ο ιερέας Πολύκαρπος Κοντοζίδης ως εκπρόσωπος της Μητρόπολης Πολυανής και Κιλκισίου, ο εφημέριος του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Ηλιολούστου Γρηγόριος Κοσμερίδης  οι βουλευτές Ειρήνη Αγαθοπούλου, Γιώργος Φραγγίδης, ο Αντιδήμαρχος Θεμιστοκλής Κοσμίδης οι δημοτικοί σύμβουλοι Παύλος Τονικίδης, Δημήτρης Αγαθόπουλος, η περιφερειακή σύμβουλος Γενοβέφα Ναβροζίδου, ο κ. Σεφερίδης ως εκπρόσωπος της 71^ης Αερομεταφερόμενης Ταξιαρχίας ‘’Πόντος’’, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Χέρσου Αθανάσιος Μανδρούκας, Πρόεδροι και εκπρόσωποι Πολιτιστικών και Αθλητικών Συλλόγων και οι κάτοικοι του Ηλιολούστου.